ZEYREK SARNICI

Sırtımızı camiye verip ana caddenin tam karşısına baktığımızda Zeyrek Sarnıcını görüyoruz. Her zaman yanından geçtiğimiz bu eseri şimdi gezimize ekliyoruz. Zeyrek Sarnıcının üstünde aynı isimli cami, Zeyrek Camisi ve Fatih Belediyesi Sosyal Tesisleri yer alıyor. Yolun karşısına geçerek Zeyrek Sarnıcına daha yakından bakıyoruz. Sarnıcın önünde bulunan Prizma Tabelada yapı hakkında bilgi ediniyoruz: “Pantokrator manastırı ile birlikte II. İonnes Komenus döneminde 12.yy’da inşa edildiği düşünülmektedir. Pantokrator Manastırına ait bir çok sarnıç olduğu bilinmektedir. Literatürde bunlar Pantokrator Sarnıçları olarak bilinmektedir. Pantokrator sarnıçların en büyüğü olan bu sarnıç bir sıra niş halinde cadde üzerinde, heybetli bir cephesi olan sarnıçtır ve kısmen toprak üstünde olması bakımından diğerlerinden ayrılmaktadır. Pantokrator sarnıcı 18. yüzyılın sonlarına kadar su dolu olarak kullanılırken sonraları bilinmeyen bir sebepten kurumuştur. Şimdiki durumu ile iç genişliği 18 metre uzunluğu yaklaşık 50 metre kadardır. Sarnıcın güney tarafı yıkıntı halinde olduğundan bu yönde daha ne kadar ileri gittiği bilinmemektedir. Fakat içeride ki paye ve sütunların sıralanışı göz önüne alındığında, burada bir çift sütun daha bulunması ve 3-4 metre kadar daha uzandığına ihtimal verilebilir. Sarnıcın batı tarafı, toprağın baskısını karşılamak üzere 1,15 metre derinliğinde bir dizi nişlerle desteklenmiştir. İçeride evvelce toplanan suyun baskısını karşılamak için ise, sarnıcın doğu kenarı 5.20 metre kalınlığında olup burada on niş yapılmıştır. Unkapanı tarafında görülen en baştaki niş içinde açılan bugünkü giriş, sarnıç kurutulduktan sonra oyulmuştur. Pantokrator Sarnıcı’nı özel kılan bir özellik de doğu, batı ve kuzey duvarlarının üstlerinde uzanan tonozlu dehlizlerdir. Bunların şimdiki yıkık olan güneyde de var olması gerekir. Batı dehlizinin dar olmasına karşılık, bulvar tarafındaki doğu dehlizi oldukça geniştir. 19. yüzyılda, burada küçük pencereler açılarak, dehliz konut olarak kullanılmıştır. Diğer sarnıçlar da, caminin güneybatısında 50-60 metre kadar uzağında tespit edilmiştir. Bunların en büyüğü dikdörtgen planlı, altışar destek dizisiyle üç nefe bölünmüştür. Bu desteklerin her sırada bir tanesi sütun, diğerleri payedir. Bu sarnıç 28×11.40 metre ölçülerindedir. Daha ufak bir sarnıç ise öncekinin doğu tarafında yer almaktadır. Dokuz sütunlu olan sarnıcın 16 bölümü oval biçimde kubbeli tonozlarla örtülmüştür.” Sarnıcın pencerelerin demir korkulukla kapatılmış. Aslında iyi bir restorasyonla turizme kazandırılabilir. Sarnıcı soluma alarak Haliç yönünde ilerliyoruz.