III. AHMED SEBİLİ VE ÇEŞMESİ

İnşa Tarihi:

Banisi:

Adres:

Yeniden Tamir / İnşa Tarihi:

Kitabesi (Osmanlıca Türkçesi):

III. Ahmet Sebil ve Çeşmesi Kitabesi Yapılış Tarihi: H.1141 / M.1728 – 1729 1 Şâhenşeh-i Alî-neseb sultân-ı memdûhu’l-haseb Ferman-dîh-i Rûm u Areb Hân Ahmed-i kişver-küşâ 2 Adl ü kerâmet menbaı şems ü velâyet-matlaʽı Dergâhının her mısraı şehbâl-i sîmurg ü hümâ 3 Zâtı mülûka âb-rû şemşîri bâğ-ı fethe cû Gülzâr-ı mülke verdi sû mîzâb-ı kilki dâimâ 4 Hem pâdişâhtır hem velî zâtında olmuş müncelî Adl-i Ömer cûd-i Alî hulk-i Muhammed Mustafâ 5 Destinde devlet hâtemi kılmış musahhar âlemi Hak resm-i ism-i aʽzamı nakş-ı cebîn etmiş ana 6 Hayret verir sad kaysere gâlib hezâr İskendere Hükmü revân her kişvere ferman-ber-i şâh u gedâ 7 Hem hâmi-i Beytü’l-Harem hem hâdim-i şâh-ı ümem Rûm u Arab mülk-i Acem mahkûmudur ser tâ-be-pâ 8 Oldur imâmü’l-müslimîn zıll-i Hudâvend-i muʽîn Bâ nass-ı Kur’ân-ı mübîn emrine vâcib iktidâ 9 Şehler ana kişver verir ol şâhlara efser verir Seyfine düşmen ser verir oldukça tûğu ser-nümâ 10 Olur menba-ı cûy-ı merâm ol maksem-i rızk-ı enâm Olsun ilâ yevmi’l-kıyâm şâhân-ı dehre mültecâ 11 İskender edip cüst u cû zulmette gezmiş sû-be-sû Bâb-ı Hümâyununda bu etdi revân âb-ı bekâ 12 Bu tarh-ı pâk-i hurremi sevk etdi sadr-ı aʽzemi Dâmâd-ı hass-ı ekremi hem-nâm-ı ceddü’l-enbiyâ 13 Oldu o düstûr-ı celîl bu hayr-ı cârîye delîl Halka edip Zemzem sebîl celb etdi ol şâha duâ 14 Ol şehriyâr-ı zer-nisâr bezl etdi mâ-i bî-şümâr Yapdı sebîl ü çeşme-sâr meʽcûr ola rûz-ı cezâ 15 Bu mevkii âbâd edip bir tarh-ı nev îcâd edip Rûh-ı Hüseyni şâd edip etdi sebîl âb-ı safâ 16 Bu ayna ey sâfî-derûn destini Kevser gibi sûn Her katresi safvet-nümûn olmakta bir ayn-ı şifâ 17 Âb-ı zülâle mâ-sadak tâk-ı felekle yeknesâk Gök kubbenin altında bak var mı bu resme bir binâ 18 Oldukça ber-câ mihr ü mah zîb-i serîr olsun o şâh Sadr-ı güzînin yâ İlâh etme rikâbından cüdâ 19 Ey hüsrev-i âli-tebâr âsârına yokdur şümâr Ammâ bu dil-cû çeşme-sâr oldu aceb hayret-fezâ 20 Bak sîm ü zerden tâsına âb-ı hayât-efzâsına Benzer gümüş sakkâsına bekler kapın subh ü mesâ 21 Mehdinde hâmem oldu lâl izhâr-ı acz etdi makâl Evsâfın eylerken hayâl hâtifden erdi bu nidâ 22 Vehbî hâmuş ol beste-leb haddin değil eyle edeb Senden mukaddem oldu hep şâirlere birden salâ 23 Târîh için dâniş-verân hayrette iken nâgehân Buldu şehinşâh-ı cihân bir mısra’-ı âlem-bahâ 24 Her lafzı bahr-i mevc-zen maʽnâsıdır dürr-i Aden Görmek dilersen onu sen ey teşne-i hüsn-i edâ 25 Târîhi Sultân Ahmedin cârî zebân-ı lûleden Aç besmeleyle iç suyu Hân Ahmede eyle duâ Kaynak: https://kulturenvanteri.com (E.T.: 18.11.2022)

III. Ahmet Sebil ve Çeşmesi estetik yönü öne çıkmış, dört köşesinde sebilin yer aldığı ve her cephesinde çeşmenin bulunduğu oldukça görkemli bir meydan çeşmesi. 4 köşede yer alan her bir sebilin 3 penceresi bulunuyor. 3 pencerenin üzerinde kitabesi bulunuyor. Kitabenin altında ve özellikle üst kısımları tam bir renk ve desen cümbüşü. Çeşmelerin 3 cephesinde 5 satır 2 sütun kitabe yer alıyor. bir cephesinde ise her iki köşeye sebillere kadar uzayan tek satır 2 sütun sülüs yazısı dikkati çekiyor. Okuyabildiğim kadarıyla “tarihi sultan ahmedin ….. aç besmeleyle iç suyu han ahmede eyle dua” yazıyor. Sol alt köşede 1141 tarihi not düşülmüş (1728-29). Bu cephede diğer çeşmelerden ayrı olarak musluğun hemen üzerinde, ayna kısmında dairesel formda besmele yazısı öne çıkıyor. Çeşmenin çatısı geniş saçaklı, üzerinde her bir köşede ve tam ortasında birer adet küçük kubbecikler bulunuyor. Saçakların iç kısım süslemelerinde batı sanat akımlarının etkisi gözüküyor. Çeşmenin tavanla birleştiği noktada çeşmeyi çepeçevre kuşatan yeşil çiniler farklı güzel bir görünüm vermiş. Çeşmenin yanında bulunan Prizma Tabelada yazılanları okuyoruz: “III. Ahmet Çeşmesi, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın önerisiyle III. Ahmet tarafından Perayton isimli bir Bizans Çeşmesinin yerine Mimar Ahmet Ağa’ya yaptırılmıştır. Türk rokoko tarzının en güzel örneklerinden olan çeşmenin yapım tarihi 1729 ‘dur. Çeşme köşeleri yumuşatılmış kare planlıdır. Köşelerde sebiller bulunan çeşme, üzeri ahşap saçaklı bir çatı ile kapatılmıştır… Ondört kıtalık Kayseri ve Halep kadısı şair Seyit Hüseyin Vehbi bin Ahmet’e ait kaside, sebillerin ve her cephede bulunan çeşmelerin üzerine ta’lik hatla yazılmıştır. Üstte mukarnaslı bir kuşak, onun üzerinde de çini bir kuşak yer almaktadır. Bu çiniler hem klasik motifleri hem de lale ve akantüs yaprakları gibi Avrupai motifleri ihtiva etmektedir.” (Ayrıntılı bilgi için İslam Ansiklopedisinin AHMED III ÇEŞMESİ maddesine bakılabilir. E.T.:18.112022) Çeşmenin hemen yanında bulunan Topkapı Sarayı girişi önünde içeri girmek için bekleyen yerli ve yabancı turistler kuyruk oluşturmuş (Bab-ı Hümayun). Sokak köpekleri sessiz sakin yatıyor veya dolaşıyorlar çevrede. Bir ara köpekler kendi arasında havlamaya başladı. Tabi etrafta kısa bir telaş oldu. Neyse ki, uzun sürmedi.