HELVAİ TEKKESİ

29 Mayıs 2025 günü bölgeden geçerken İBB-Miras tarafından restore edilen Helvaî Tekkesini ve tekke içerisinde yer alan Şeyh Yakub Efendi Türbesini görüyoruz. Tekke, Kaptanpaşa mektebi sokağı çeşmesi diğer adıyla Kemeraltı Çeşmesinin tam karşısında, Bozdoğan Kemeri Caddesi No:9 da yer alıyor. Tekke kapalı idi. Tekkenin köşesinde bulunan tabelasından Tekkenin tarihçesi hakkında bilgi ediniyoruz: “Osmanlı dönemi İstanbul’unun manevi hayatında önemli bir yeri olan Helvai Tekkesi’nin kurucusu halk arasında “Helvaî Baba”, “Helvacı Baba” olarak bilinen Şeyh Yakub Efendi’dir. Tekkenin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Şeyh Yakub Efendi 1510-1588/89 yılları arasında yaşamıştır. Böylece tekkenin kuruluş tarihi banisi ile bağlantılı olarak 16. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Şeyh Yakub Efendi, Bayrami Tarikatı’nın Melami koluna mensuptur. Bayramî Melamîliğinin Ünlü şeyhlerinden Pir Ali-i Aksarayî’ye intisab ettiği bilinmektedir. İsmail Maşuki’nin (1528) idamının ardından bu tarikatın İstanbul’daki en önemli temsilcisi haline gelmiştir. Yaşadığı süre boyunca İstanbul halkı tarafından çok sevilmiş ve büyük bir itibar görmüştür. Şeyh Yakub Efendi, tekkesine ziyarete gelen padişaha helva ikram etmeyi gelenek haline getirdiğinden kendisine “Helvacı Baba” lakabı verilmiştir. 1588/89 yılında vefat eden Şeyh Yakub Efendi’nin kabri tekkenin tevhidhane kısmında yer alan türbesine defnedilmiş, bölge halkı tarafından türbeye gösterilen yoğun ilgiden dolayı kabri Şehzade Camii haziresine nakledilmiş, kısa bir süre sonra ise bilinmeyen başka bir yere taşınmıştır. Uzun yıllar Şeyh Yakub Efendi’nin Şehzade Camii avlusundaki diğer makamı, ziyaretçiler tarafından özellikle Cuma günleri salâ vakti ziyaret edilmiş ve adaklar adanmıştır. Helvaî Tekkesi’nin kurulduğu dönemden itibaren çeşitli sebeplerden ötürü tahribata uğradığı ve yeniden inşa edildiği bilinmektedir. Günümüze ulaşan tekke yapısı ise 19. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmektedir. Söz konusu tekke; tevhidhane-türbe, harem, selamlık ve mutfak gibi bölümlerden oluşmaktadır. 1925 yılından itibaren kısmi olarak konut şeklinde kullanılan tekke yapısı zaman içerisinde bakımsız kalarak harap olmuştur. Helvaî Tekke ve Türbesi’nde İBB Miras tarafından 2022 yılında Türk İslam Eserleri Müzesi denetiminde gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucunda yapının temel izlerine ulaşılmıştır. Rekonstrüksiyon projesi hazırlanan yapı aslına uygun olarak yeniden inşa edilerek 2024 yılında ziyarete açılmıştır.”

Tekke 3 katlı, ahşap görünümlü iki parçadan oluşmuş. Ortasında tek katlı türbe yapısı var. Tabi ki alışılmış türbe yapısı yok. Güzel bir yapı olmuş. Yapıyı temellerinden ayağa kaldıran İBB Miras’a teşekkür ediyoruz.