HALİÇ-FENER EVLERİ
28 Ekim 2025 Salı günü bölgeyi gezerken İBB tarafından restore edilen aynı cadde üzerinde farklı noktalarda yer alan Fener Evlerini gördük. Bu binalar 3 adetini, İBB bu yapıları Haliç Sanat başlığında kullanıyor. Tabelalarda Fener Evleri ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra ilgili yapı hakkında bilgi veriliyor. Biz de tüm Fener Evlerini tek sayfa altında vereceğiz. Bu evlerden bazılarına tabelasında yazılanlara göre kütüphane, bilgi evi gibi yer vermiştik.
| –FENER EVLER – GENEL BİLGİ —FENER EVLERİ-1 (Ceneviz Evi) —FENER EVLERİ-2 —FENER EVLERİ-3 —FENER EVLERİ-4 |
FENER EVLERİ – GENEL BİLGİ
“Adını Fener semtinden alan Fener Evleri, 18.yüzyılda bölgede değişim göstermeğe başlayan yaşam biçimlerinin ve yapı alanlarındaki yeni üslup arayışlarının bir yorumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dönemin İstanbul sivil mimarisinde önemli bir yer tutan yapılar, “Fenerli Beyler” olarak bilinen Osmanlı yöneticileri tarafından, büyük konutların “selamlık” ya da “divanhanesi” olarak inşa ettirilen yapılardır.
Evlerin, Rum mimarisinin yapı tekniğini yansıtmakla birlikte bezeme ve mekân biçimlenişi bakımından Osmanlı yapıları ile büyük benzerlikler taşıdığı kayıtlara geçen bilgiler arasındadır.
Bölgenin mimari dokusu için de özel bir konuma sahip olan Fener Evleri’ni iki gurupta incelemek mümkündür. İlk gurubu oluşturan evler iki katlı olup çok mekânlı plan özelliği gösteren yapılardır. Konumlama özelliği olarak mevcut parsel sınırları içinde bağımsız yerleşim düzeninde ve mekânsal kurguları nedeniyle konut işlevini yerine getirebilecek niteliktedirler. İkinci grup ise yine iki katlı olmakla birlikte her katta tek mekân özelliği gösteren bir planlamaya sahiptir.
Fener Evleri; taş-tuğla almaşık duvarları, kemerli-şebekeli pencereleri, profilli taş konsollar üzerinde yükselen çıkmaları ve kirpi saçaklarıyla belirginleşen cephe özellikleriyle dikkat çekmektedir. Üst katlarda, merdivenin açıldığı bir sofa ile iç dekorasyonu ve özellikle de tavanıyla etkileyici bir mekan olan evin “başodası” yer almaktadır. Çıkmalarla zenginleştirilen üst katlar, esas yaşamın geçtiği mekânlardır.”
FENER EVLERİ-1 CENEVİZ EVİ (Haliç Sanat-1)
“Fener semtinde, Küçük Mustafa Paşa Mahallesi, Kadir Has Caddesi üzerinde konumlanan yapı, “Ceneviz Evi” olarak da anılmaktadır. 18. yüzyıl sonrasında yapıldığı düşünülen yapı taş ve tuğla malzemeden almaşık örgülü olarak inşa edilmiştir. Zemin kat, üst kat ve çatı terasından oluşan yapının zemin katı günümüzde cadde kotunun altında kalmıştır. Yapının içinde barok üslup özellikleri gösteren çeşitli süslemeler yer almaktadır.”
FENER EVLERİ-2 (Haliç Sanat-2)
“Fener semtinde, Abdi Subaşı Mahallesi, Sadık Ahmet Caddesi ile Abdülezelpaşa Caddesinin kesişiminde konumlanan yapının arka cephesi Haliç Surlarına bitişiktir. Günümüzde yapının yan tarafında ise Haliç Surlarına ait bir kule yer almaktadır. Vaktiyle aynı noktada “Petrion Hisarının” yükseldiği ve yapının, Petrion Hisarı’nın Petri Kapısı’nın olduğu yerde inşa edildiği tahmin edilmektedir.
18. yüzyıla tarihlenen, bütünlüğünü büyük oranda koruyarak günümüze ulaşan kagir yapı, ara katıyla birlikte iki kata sahiptir. İkinci katta yer alan ana mekan aynalı tonozla örtülmüştür. Yapının ana mekanına giriş yuvarlak kemerli bir açıklıkla sağlanmaktadır. Kemer köşelerinde lale motiflerinin dikkat çektiği, bitkisel bezemeli kalem işleri bulunmaktadır. Giriş açıklığının karşısında ise baca yer almaktadır. Araştırmacılara göre söz konusu baca ve süslemeler, yapıda uzun süreli konaklamaya işaret etmektedir.
İBB Miras’ın evrensel koruma ilke ve tekniklerini gözeterek hayata geçirdiği restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmalarının ardından yaşam alanları ve sergi galerileri olarak şehre kazandırılan Fener Evleri ile Cibalikapı’dan başlayıp Stevi Stefan Kilisesine kadar uzanan sahil şeridi boyunca devam edecek bir kültür rotasının oluşturulması amaçlanmaktadır.”
FENER EVLERİ-3 (Haliç Sanat-3)
“Fener semtinde, Balat Mahallesi, Mürsel Paşa Caddesi üzerinde konumlanan yapı, 18. yüzyıla tarihlenmektedir.
Taş ve tuğla malzemeden almaşık örgülü olarak inşa edilen kagir yapı, zemin katla birlikte toplam üç katlıdır. Her bir katın girişi birbirinden bağımsız olarak tasarlanmıştır. Zemin kat, dikdörtgen planlı olup beşik tonozla örtülüdür. Birinci kat ise aynalı tonozla örtülmüş tek mekânlı planlamaya sahiptir. Bu katın duvarları ve üst örtüsünde bitkisel motifler ile perde motifleri dikkat çekmektedir. Birinci ve ikinci katların iç mekanında niş şeklinde açıklıklar bulunmaktadır. Kurgusu nedeniyle kompleks bir yapı bütünün parçası olduğu düşünülen yapının , iç mekan özellikleri sonradan yapılan müdahalelerle kısmen orijinalliğini kaybetmiştir.
İBB Miras’ın evrensel koruma ilke ve tekniklerini gözeterek hayata geçirdiği restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmalarının ardından yaşam alanları ve sergi galerileri olarak şehre kazandırılan Fener Evleri ile Cibalikapı’dan başlayıp Stevi Stefan Kilisesine kadar uzanan sahil şeridi boyunca devam edecek bir kültür rotasının oluşturulması amaçlanmaktadır.”
FENERLİ EVLER -4
