AYA İRİNİ ANIT MÜZESİ

Aya İrini Tamir kitabesi (1. kitabe – 1157 tarihli)
(6 satır, 5 sütun)

Maẓhar-ı fetḥ ü ẓafer ḳuṭb-ı meġāzī-pīrā
Ḫusrev-i ḳalʿa-güşā Ḥażret-i Sulṭān Maḥmūd

Saʿy-i bisyār ile ṣarf eylemede evḳātıŋ
Cemʿ-i ālāt-ı cihāda o şeh-i dād-nümūd

Döndü altun ṭopa devrinde onuŋ Ṭop-ḫāne
Zīb ü zīverle olup ṭarḥı metīn ü meşdūd

Ne ḳadar cāy-ı mühimmāt-ı ġazā kim vardır
Mā-ḥaṣal oldu zamānında cedīd ü bih-būd

İşte ez-cümle bu beytü’ş-şeref-i esliḥayı
Ḳıldı terfīʿ edip eyvān-ı siphre maḥṣūd

Ḳalıp aʿdā gibi olmuşdu ḫarāba müşrif
Gerdiş-i dehr ile aḥşābı olup ḫāk-ālūd

Dedi kim ḳullarımıŋ cāy-ı mühimmātından
Ne revādır ki ola revnāk-ı ʿumrān nābūd

Eyleyip ḥāṣılı tecdīdine fermān etdi
Kār-gīr olmaġ içün emr-i hümāyūnu vürūd

O Süleymān-ı zamān āhene ġarḳ etdi onuŋ
Der ü dīvārını mānende-i zırh-ı Dāvūd

Cebe ṣatsa nola gerdūne mübahāt ederek
Rifʿat-ı şān ile bu beyt-i mühimmāt-cünūd

Olmada ẕirve-i bāmında o fānūs-ı laṭīf
Hem-çü ḫurşīd-i żiyā-baḫş-ı felek şevk-efzūd

Sen de inṣāf ḳıl ey Zāl-ı sipihr-i fertūt
Ḳanġı kişverde bu ḥāletleri etdiŋ meşhūd

Böyle şāhinşeh-i ẕī-şānıŋ ederse şāyān
Rūz u şeb medḥ ü s̱enāsıyla cihān güft ü şünūd

Düşmenin kahr edip Allāh livāsın manṣūr
ʿÖmrün efzūn ede devletle Ḫüdā-yı maʿbūd

Oldu tecdīdine tārīḫ-i bihīn ey Rahmī
Ḳıldı bünyād cebe-ḫāneyi Sulṭān Maḥmūd

1157 
Kaynak: http://www.ottomaninscriptions.com/
(E.T.: 19.10.2023)
Aya İrini Tamir kitabesi (2. kitabe) 1139
(6 satır, 5 sütun)

Şehinşāh-ı meġāzī-pīşe Sulṭān Aḥmed-i S̱ālis̱
K’olur lerzende Behrām eylese tīġ-i cihādın yād

O Rüstem-heybet ü Destān-şecāʿat Ḳahramān-ṣavlet
K’olur bir ṣadmesi berhem-zen-i ṣad Neyrem ü Geşvād

O İskender-meniş kim ẕāt-ı ẕī-şān-ı hümāyūnu
Sedād u rüşd ile mümtāz-ı ʿālem mefḫar-ı emcād

Sipāh-ı şevketi ġayret-fezā-yı cān-ı İskender
Mühimmāt-ı cihādı maverā-yı ḥayṭa-i iʿdād

Alıp Īrān zemīnin sürḫ-serden seyf-i ḳāṭıʿla
Kimin ḳatl ü kimin dīn-i mübīnle eyledi irşād

Ferīdūn-menzilet Cem-menḳabet ḫāḳān-ı heft iklīm
Şeh-i ʿālem yegāne ḫüsrev-i ẕī-şān-ı Kisrā-dād

Vücūd-ı pāki tābān olalı burc-ı ḫilāfetde
Cihānıŋ her günü oldu meserret-baḫş-ı ṣad aʿyād

Ḫudā’ya ḥamd ü şükrolsun ki ol ḫāḳān-o ẕī-şānıŋ
Zamān-ı devletinde oldu hep virāneler ābād

Ḥuṣūṣā kim bu dār-ı esliḥa luṭf-ı ’amīminden
Olup taʿmīr olmuşdur hemān gūyā ki nev-bünyād

Muḥaḳḳar ḳalmak el-ḥaḳ nā-sezā idi ederlerken
Gürūḥ-ı ġāzīyān-ı dīn ü devlet ondan istimdād

Şehinşāh-ı cihānıŋ luṭfu ol pejmürde endāmı
Ḳılıp iḥyā yeŋiden oldu zīb ü zīneti müzdād

Hele el-ḥaḳ ʿaceb müstaḥkem ü ʿālī es̱er oldu
ʿAceb pāk ü metīn tarḥ eyledi bünyādını üstād

Firāz-ı ḳubbede fānūs-ı zībā-yı zer-endūdu
Ḳıbāb-ı āsumān üstünde gūyā mihr-i nūr-īḳād

Hemīşe Ḥaḳ ḳılıp ol şehriyārın şevketin efzūn
Cihāna dāʿimā ḥükm eylesin ber-vech-i istiʿdād

Düşürdüm Şehriyā itmāmına bir bī-bedel tārīḫ
Bu dār-ı esliḥa revnāk-nümūn oldu mübārek-bād
1139
resemehu ed-dāʿī Veliyyüddīn ġufire lehu 
Kaynak: http://www.ottomaninscriptions.com/
(E.T.: 19.10.2023)

Darphane binasının yanında Ayasofya Camiinin minyatürü Aya İrini Kilisesi yer alıyor. Bina halen müze olarak kullanılıyor (Aya İrini Anıt Müzesi). Müzenin girişinde büyük ihtimal sonradan yapılmış, son cemaat yeri gibi kubbe bir yapı bulunuyor. Müzeye giriş kapısının üzerinde oldukça uzun -şimdiye kadar gördükleri arasında belki de en uzun) Osmanlıca kitabeyi görüyoruz. Kitabe 2 ayrı kitabenin birleşiminden oluşuyor. Her bir kitabe 6 satır, 5 sütun olarak yer alıyor. En üstteki kitabenin sol alt köşesinde 1157 tarihi bulunurken, alttakinde ise 1139 tarihi not düşülmüş (1726 – 1727). Bu da Darphane’nin açılış tarihine denk geliyor. Kilise, 1846 yılında Tophane Müşiri Fethi Ahmed Paşa’nın girişimleriyle “Mecma-i Esliha-i Atika” ve “Mecma-i asar-i Atika” ( Eski Silahlar ve Eski Eserler Müzesi) ismi ile Osmanlı’nın ilk müzesi olmuştur. Giriş kapısının her iki köşesinde Osmanlı Hilal ve yıldız yer alıyor. Kapının her iki yanında pencere boyutunda rengarenk işlemeler yer alıyor. Kubbe ise farklı bir desen ve motiflerle dönemin sanatını yansıtıyor. Müze giriş ücreti oldukça pahalı. Üstelik Müze kartta geçerli değil. Milli Saraylara bağlı. (23.9.2022 tarihi itibariyle giriş bileti 120-TL) . Müzenin yanında yer alan ayaklı tabelada: “Aya irini Kilisesi ilk olarak 4. yüzyılda inşa edilmiş, 532 yılında geçirdiği yangın sonrasında Doğu Roma İmparatoru Justinianus tarafından 548 yılında yeniden yaptırılmıştır. Üç nefli bazilikal planlı yapı; ana mekan (naos), narteks (giriş) ve atrium (avlu) olarak üç bölümden oluşur. Apsis yarım kubbesinde, altın yaldızlı mozaik zemin üzerinde geniş kollu bir haç vardır; apsis kemerinde ise Tevrat’tan alınmış ve “Yeryüzünde yaptığı güzel icraatla cennet mekânına yükselişini sağlayanın adı Tanrı’dır” anlamına gelen bir yazı bulunuyor.” Kiliseyi birçok cepheden fotoğraflıyoruz. Kilisenin yanında avludaki tek işletme Konyalı Restaurant ve Kafe yer alıyor.