NİŞANCI MEHMET PAŞA CAMİİ (Atikali)

NİŞANCI MEHMET PAŞA CAMİİ (Atikali) Nişancı Külliyesi Nişancı Paşa Külliyesi Cedit Nişancı Mehmet Paşa Külliyesi Boyalı Mehmet Paşa Külliyesi (Mimar Sinan Eseri)

İnşa Tarihi: 992-997 / M 1584-1589

Banisi: Mehmed Paşa

Adres: .Atikali Mahallesi Nişanca Caddesi No: 23 Fatih / İstanbul

HARİTADA GÖSTER (google earth) HARİTADA GÖSTER (harita.istanbul)

Yeniden Tamir / İnşa Tarihi: 1180 / M. 1766-67

Camii giriş kapısı üzeri İnşa Kitabesi Arapça 4 uzun satır İçinde toplanılarak Allah’a ibadeti sağlayacak bu yüce yapı, “Allah’ın mescidlerini, yalnız, Allah’a ve ahiret gününe iman edenler ma’mur kılarlar.” (et-Tevbe / 18) ayetinin hakiki manasına eren, Yüce Allah’ın lutfuyla, Pir Ahmet oğlu Mehmet, -ki o, Sultanoğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Murat’ın (Allah, hilafetini ve devletini daim kılsın) veziridir- Hazretlerinin emriyle inşasına H. 992 başlanmış, Yüce Allah’ın izni ve vezir Mehmet Paşa’nın himmetiyle H. 997 tamamlanarak ibadete açılmıştır.

Camii girişi Tamir Kitabesi (sağ/sol) H. 1180 / M. 1766-67 sağ ve sol toplam 12 satır=6 beyit Sağ 6 satır 1 Cenâb-ı hazret-i Sultân-ı âdil Mustafâ Hân kim Cihânı mazhar etti lutf-ı bî-pâyân ü mevfûra 2 Muvaffak oldu bâ-avn-i Hudâ ehl-i emânâta Hususâ câmiʻ-i ilm ü amel müftî-i pür-nûra 3 Sebekhân olsalardı mekteb-i irfân-ı fazlında Medâr-ı fahr olurdu fahr-i Sadeddîn-i meşhûrâ 1 Adaletli padişah Mustafa Han Hazretleri cihanı hadsiz hesapsız lütuflara mazhar etti. 2 Allah’ın yardımı ile emanet sahiplerine, özellikle ilim ve ameli bir arada bulunduranlara, aydınlık fetva sahiplerine muvaffak oldu. 3 Fazlının irfanının mektebinde talebe olsalardı meşhur Saadettin (Taftazani)’nin övüncüne övünç kaynağı olurlardı.

Sol / 6 satır 4 Bu vâlâ câmiʻin kıldı işâret emr-i taʻmîrin Onun miʻmâr-ı eltâfı veliyy-i vakf-ı mebrûra 5 İde Hak sa’yini meşkûr Şükrullah Efendi’nin Hulûs ile ne aʻlâ hizmet etti cedd-i mağfûra 6 Görüp tahsîn edip Ârif dedim târih-i taʻmîrin “Bi-hamdillâh adîl oldu bu câmi Beyt-i Maʻmûra” H. 1180 4 Onun cömertliğinin mimarı, hayırlı ve beğenilmiş vakıf eserinin velisine bu yüce camiin tamiri emrini işaret etti. 5 Allah, Şükrullah Efendi’nin sa‘yini meşkûr eylesin; Allah’ın bağışlamasına erişmiş atasına gönül saflığı ile ne de güzel hizmet etti. 6 Âtıf, görüp beğenerek tamiri için tarih dedi: “Allah’a şükürler olsun, bu cami, Beyt-i Mamur’a eş oldu.” Kaynak: Fatih Belediyesi Kitabelerin Kitabı Fatih E.T.: 23.3.2025

Duamızı ettikten sonra artık Nişancı Mehmet Paşa Camiine girebiliriz. Cami avlusunda da hazire bulunmaktadır. Basitçe duvara iliştirilmiş yazıda: “Banisinden dolayı külliye, “Nişancı Külliyesi”, Nişancı Paşa Külliyesi, Cedit Nişancı Mehmet Paşa Külliyesi, Boyalı Mehmet Paşa Külliyesi isimleriyle anılır. Külliye, cami, türbe, iki medrese, sebil ve hazireden oluşuyor. Külliyeye daha sonra bir tekke ilave edilmiştir. Bu tekke maalesef günümüze ulaşmamıştır. Yapının banisi Sultan III. Murat dönemi kubbe altı vezirlerinden Nişancı Mehmet Paşa inşa ettirmiştir. Hazirede medfun bulunan bazı zatlar: Nişancı Mehmet Paşa, Kasiri Tarikatı Şeyhlerinden Abdül Hilmi Efendi Hz., …”  Caminin giriş  kapısının tam  karşısında onarılmayı bekleyen sırtını Sertarikzâde Tekkesine dayamış Ebu Bekir Ağa Çeşmesi bulunmaktadır. Nihayet Nişancı Mehmed Paşa Camisine giriyoruz. Cami orta büyüklükte geniş avlusu olan, avlunun tam ortasında şadırvan bulunan güzel bir cami. Avludan içeri girdiğimizde etraf birden sessizleşiyor. Camiye giriş gösterişli yüksekçe bir kapıdan giriş yapıyoruz. Kapının her iki yanında tuğra ve hemen altında tamir kitabesi bulunmaktadır. Sağdaki kitabe 6 satır soldaki kitabede 6 satırdan oluşuyor. Son satırın altında daha küçük ebatlı tarih bilgisi veriliyor. Giriş kapısının üzerinde ise yine tuğra ve Arapça 4 uzun satır inşa kitabesi bulunmaktadır. Tahmin ettiğim kadarıyla tuğralar restore edildikten sonra orijinalinde olmadığı halde konulmuş gibi. Cami Mimar Sinan tarafından 1584-1589 yılları arasında inşa edilmiş. Hekimoğlu Ali Paşa Camiine benziyor. Mimar Sinan’ın son eseri olduğu, hatta tamamlamağa ömrü yetmediği, talebelerinden birisinin tamamladığı rivayet edilir. Ortada ana kubbe yanlarda küçük kubbeler. Son cemaat yerinde dikdörtgen kubbe ve bunun her iki tarafında 2 yuvarlak kubbe bulunmaktadır. Cami avlusuna çok sayıda kabrin yer aldığı hazire ve Nişancı Mehmed Paşa Türbesi bulunmaktadır. Türbe kapalı olduğundan içerisini camdan fotoğraflayabildim. İçeride bir tek sanduka bulunuyordu. “Kapısının üzerinde bânisinin yazmış olduğu manzum kitâbeye göre sekizgen planlı ve kubbeli yapıyı Mehmed Paşa sağlığında yaptırmış, 1003’te (1594) ölümü üzerine buraya defnedilmiştir. Caminin kuzeydoğusunda iki avlu kapısı arasında yer alan türbe tamamen kesme taştandır. Mermerden, baklavalı başlıklı dört sütuna oturan revak kısmında üzeri beyaz-kırmızı taşlardan palmet motifli geçmeli kemerli giriş kapısının iki yanında da birer niş yer almaktadır. Alt kat pencereleri mermer söveli, üst kattakiler petek şebekeli olan türbenin içi oldukça sadedir.” (Ayrıntılı Bilgi için Diyanet İslam Ansiklopedisi Nişancı Mehmet Paşa Külliyesi maddesi E.T:11.2.2022)

Nişancı Mehmed Paşa Cami İnşa Kitabesi Arapça’dan Tercüme İçinde toplanılarak Allah’a ibadeti sağlayacak bu yüce yapı, “Allah’ın mescidlerini, yalnız, Allah’a ve ahiret gününe iman edenler ma’mur kılarlar.” (et-Tevbe / 18) ayetinin hakiki manasına eren, Yüce Allah’ın lutfuyla, Pir Ahmet oğlu Mehmet, -ki o, Sultanoğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Murat’ın (Allah, hilafetini ve devletini daim kılsın) veziridir Hazretlerinin emriyle inşasına H. 992 / M. 1584-85 başlanmış, Yüce Allah’ın izni ve vezir Mehmet Paşa’nın himmetiyle H. 997 / M. 1588-8 tamamlanarak ibadete açılmıştır.