MAHMUDPAŞA CAMİİ

MAHMUDPAŞA CAMİİ

İnşa Tarihi: M. 1464

Banisi: ı Mahmud Paşa

Adres:

Yeniden Tamir / İnşa Tarihi: H. 1169 / M. 1755-56

Kitabesi (Osmanlı Türkçesi):

Mahmudpaşa Camii Tamir Kitabesi (8 satır-2 sütun) 1 Cenâb-ı Hazret-i Sultân Osmân Hân-ı sâlis kim Bilir evkât-ı hams içre duʻâsı farz-ı ayn ebrâr 2 Sirâc-ı dîn imâm-ı müslimîn ol dâver-i asrın Sabâhü’l-hayr-ı şevket cebhesinde matlaü’l-envâr 3 Rızâullah için olmakla dâim saʻy-i meşkûru Bu âlî maʻbedin ihyâsına Hak eyledi ikdâr 4 Metâf-ı ehl-i sünnet kıble-i ashâb-ı taâttir Zihî hayr eyledi ol mecmaʻ-ı memdûha-i âsâr 5 Kırâat eyleyip âyât-ı Nasrı resm-i Osmânî Melâik mahfilinde feth-hân olmaktadır her bâr 6 Bi-arş ü kürsî-i a‘lâ, bi-hakk-ı Mescid-i Aksâ Ola hoşnûd rûh-ı Mustafâ vü Hazret-i Gaffâr 7 Teveccüh eyleyüp dergâh-ı Hakka hüsn-i niyyetle Dedi taʻmîrine târîh için bu beyti istihzâr 8 “İmâm-ı ahd olan Sultân Osmân eyleyip imdâd” “Kılındı maʻbed-i Mahmûd Paşa yümnile i‘mâr” H. 1169 / M. 1755-56

Mahmudpaşa Camii Tamir Kitabesi Açıklama 1 İyilik ve hayır sahibi büyüklerin, beş vakit duasının farz-ı ayn olduğunu bildiği Sultan Osman Han Hazretleri dinin meşalesi, 2 Müslümanların önderi, zamanın hükümdarı, yüzü azametin hayırlı sabahının doğuş yeri olandır. 3 Beğenilmiş gayretleri her zaman Allah’ın rızası için olmakla Allah, bu yüce mabedin ihyasına kuvvet verdi. 4 O övülmüş eserlerin hep uhdesinde bulunduğu padişah, Müslümanların Kabe’si ve ibadet edeceklerin kıblesi olan ne de güzel bir hayır yaptı. 5 Melekler, caminin mahfilinde Osmanlı usulü, “nasr ayetleri”ni okuyup her an Fetih Suresi’ni okumaktadır. 6 Allah’ın yüce arşı ve kürsisi hakkı için, Mescid-i Aksa hakkı için Hz. Peygamber’in ruhu ve Gaffar olan Allah hoşnut olsun. 7 Allah’ın eşiğine güzel bir niyetle yönelip tamirine tarih için şu beyti hazırlayıp dedi: 8 “Zamanın önderi olan Sultan Osman’ın himmetiyle” “Mahmut Paşa Camii güzel bir şekilde imar edildi.” (Kaynak: Kitabelerin Kitabı Fatih E.T: 28.10.2022)

Güzelce Mahmudpaşa Çeşmesinin dört bir cephesini fotoğrafladıktan sonra bugünün en güzide camilerinden Mahmudpaşa Camiine ulaşıyoruz. Caminin yanında bulunan Nuruosmaniye Camii çokça bilinirken Mahmudpaşa Cami daha az bilinmektedir. Çeşmenin ön cephesine açılan koridordan cami avlusuna giriyoruz. Cami avlu kapısının üzerinde 1244 tarihli bir tuğra yer almaktadır. Mahmutpaşa Cami 1464 yılında yapımı bitirilen Fatih Sultan Mehmed Han’ın Sadrazamı Mahmud Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami, külliyenin bir parçasıdır. Cami fetihten sonra yapılan ilk büyük camilerden. Cami, onca dar sokaklardan sonra sanki yeni bir pencere açılmış gibi. Avluda, cami giriş kapısının karşısında şadırvan yer almaktadır. Cami, Nuruosmaniye ile komşu. Bazen fotoğraf karesinde birlikte yer alabiliyorlar. Caminin cami ile uyumlu tek bir minaresi bulunuyor. Son cemaat yeri yüksek sütunlar ve 5 küçük kubbe ile örtülmüş. Cami girişi sağ ve solunda ve de kapısı üzerinde tamir kitabeleri yer alıyor. Sağda ve solda yer alan kitabeler 8 satır, tek sütun olarak alt altta sıralanmış (Dipnotta tamir kitabesine ulaşabilirsiniz). Kapı üzerinde ise 2 satırlık, oldukça estetik duran Arapça inşa kitabesinde ise “Burası eşi ve benzeri olmayan hayır yurdudur. Güzel bir talihle vakitlerin en güzelinde tamamlanmıştır. Hayır sahibi tarih koymak için “Allah, Makam-ı Mahmud’a ulaşmamızı kolaylaştırsın” cümlesini seçmiştir. H. 868 / M. 1463-64” (Kaynak: Kitabelerin Kitabı Fatih E.T: 28.10.2022). Camii kapalı olduğundan içerisini göremedik. Bir başka zamanda görmek üzere diğer avlu kapısından sokağa -Vezirhanı Caddesine- adımımızı atıyoruz. Bu avlu giriş kapısı duvarında Prizma tabela ve belediye tarafından hazırlanan tabela yer alıyor. Prizma tabela üzerindeki cam -araç camları gibi- küçücük parçalara dağılmış. Bu sebeple yazı zor okunuyor. Diğer tabeladan caminin tarihçesi hakkında yazılanları okumaya başlıyoruz: “… Cami Mahmud Paşa Külliyesinin parçasıdır. Külliyenin yapımına 1460’lı yılların başında başlanmış ve 1464 yılında bitirilmiş. Külliyenin diğer parçalarını oluşturan medrese, han, çifte hamam, türbe, imaret, sıbyan mektebi, ve mahkemeden günümüze cami, türbe, han hamamın erkekler kısmı ve medresenin bir bölümü ulaşmıştır. 17. ve 18. yüzyıllarda büyük zarar gören cami III. Osman tarafından yenilenmiştir. 1827 yangınından sonra II. Mahmud tarafından 1828’de tamir ettirilmiş ve hünkar mahfili ilave edilmiştir. Caminin avlusundaki çeşme ve sebil ise Darüssaade Ağası Mustafa Ağa tarafından yaptırılmıştır. Caminin arkasında Mahmud Paşa’nın türbesi bulunuyor. Sekizgen planlı türbenin içi oldukça sadedir. Türbenin ortasında mermer bir kaidenin üstünde Mahmud Paşa’nın sandukası, kapı tarafında ise oğlunun sandukası yer alır. Cami ile türbe arasında bulunan hazirede ise saray mensupları ile yüksek dereceli din ve devlet büyüklerinin kabirleri bulunur.” Avlu da bulunan Mahmudpaşa Türbesi restorasyonda olduğundan göremedik. Avlu dışından Vezirhanı Caddesinden türbeyi dıştan fotoğraflıyoruz. Tek kubbesi, sekizgen yapısı ve çinileriyle estetik ve diğer örneklerinden farklı gözüküyor. Türbenin caddeye açılan avlu kapısı üzerinde tek satır 2 sütun kitabe yer alıyor (Mücevher söyledim târîh-i taʻmîrini edip îcâb / “Münevver türbe-i Mahmûd Paşa oldu zînet-yâb” H. 1243 / M. 1827-28 — Lüzumu üzerine tamir tarihini mücevher tarihle “Nurlu Mahmut Paşa Türbesi pek süslü ve güzel oldu” diye söyledim).