HACI EVHADÜDDİN CAMİİ (EVHADDİN)

İnşa Tarihi:

Banisi:

Adres: ….Mahallesi

Yeniden Tamir / İnşa Tarihi:

Kitabesi (Osmanlıca Türkçesi):

Hacı Evhad Cami Avlu Kapısı Tamir Kitabesi 1 Kıldı ihyâ tekye ü hücerât-ı Hacı Evhadı Câmiü’-l hayrât sultân-ı zamân Abdülmecîd 2 Mesnevî şeyhi Hüsâmeddin Efendi’nin dahî Yapdı beyt-i kalbini rûh-ı cihân Abdülmecîd 3 Bir de şâdırvân îcâd eyleyüb şevket ile Menbaʻ-ı cûd olduğun kıldı beyân Abdülmecîd 4 Çok kerâmettir ki ettirdi duʻâ-yı hayr ile Az vakitte herkesi ratbü’l lisân Abdülmecîd 5 Söyle ey Safvet leb-i efrâd ile târîhini “Yaptı bu dergâhı muhkem hükm-i Hân Abdülmecîd” H. 1267 / M. 1850-51 1 Hayırları kendinde toplayan, zamanın sultanı Abdülmecit Han, Hacı Evhad tekke ve hücrelerini ihya etti. 2 Cihanın ruhu olan Abdülmecit, Mesnevi şeyhi Hüsamettin Efendi’nin de gönül evini yaptı. 3 O padişah, bir de şevketle şadırvan yaptırıp cömertlik menbaı olduğunu beyan etti. 4 Çok keramettir ki hayır dua ile az vakitte herkesi yumuşak sözlü ettirdi. 5 Ey Safvet, tarihini tane tane söyle: “Han Abdülmecit’in hükmü bu dergâhı sapsağlam yaptı.” Hacı Evhad Cami Cümle Kapısı Üzerindeki Kitabe 1 Hacı Evhad kim bu zîbâ câmii Yaptı lillah eyleyip bezl-i direm 2 Sâhibü’l-hayra yaraşır eğer Âlemin cömert kassâbı desem 3 Dedi târîhin Azîzî-i hakîr “Hacı Evhad câmii misl-i Harem” H. 993 / M. 1585-86 1 Bu güzel camii, Hacı Evhad, çok para harcayarak Allah rızası için yaptı. 2 Hayır sahibi bu kimseye âlemin cömert kasabı desem yaraşır. 3 Hakir Azizi tarihini “Hacı Evhad Camii, Harem gibidir” dedi. Kaynak: Kitabelerin Kitabı Fatih E.T: 20.9.2022)

Hacı Evhaddin Çeşmesi Sokağına giriyoruz. Bir iki dakikalık yürüyüşten sonra solda Hacı Evhaddin Çeşmesini ve Camii minaresini görüyoruz. Caminin bulunduğu mahalle eskiden Hacı Evhaddin Mahallesi olarak anılıyormuş. Hatta cami duvarında tabela bile asılı. “Mahalle ismini H. 983 / 1575 yılları arasında yaşamış Osmanlı Sultanı III. Murat döneminin serdebbağlarından (kasapbaşı) Hacı Evhaddin’den almaktadır.” Çeşme genel formunu korumuş, ancak restorasyona ihtiyaç bulunuyor. 16 yüzyıl çeşme mimarisine uygun. Çeşmenin kitabesi bulunmuyor. Tekne kısmı yol seviyesinin altında kalmış ve üzeri kaldırım taşı ile kapatılmış. Ayna kısmının formu kısmen duruyor. Tabi ki musluğu bulunmuyor. Çeşmenin hemen yanında bulunan avlu kapısından içeri giriyoruz. Avluya açılan tek katlı küçükte olsa aynı isimli kütüphane ve imam odası bulunuyor. Avlunun içerisinde bulunan prizma tabelada başlık Hacı Evhad Külliyesi olarak verilmiş. “Tekke, hamam ve çeşmelerle birlikte küçük bir külliye oluşturan Hacı Evhad Camii, 1585’te inşa Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. Kitabeye göre Hacı Evhad’ın kabri kıble duvarı dışındaki hazirededir. Tekke ile birlikte cami, Sultan Abdulmecid tarafından 1850 -51 yıllarında tamir ettirilmiş avlusuna yeni bir şadırvan eklenmiştir. 1930’lu yıllarda harap olan cami, 1945 yılında Emine Dürnev Hanım tarafından tamir ettirilmiştir. Cami, dikdörtgen planlı olup, duvarları iki sıra tuğla bir sıra kesme taştan kuşaklar halinde örülmüştür. Cümle kapısı mermer sövelerle çerçevelenmiş üstüne de kitabe levhası yerleştirilmiştir. Minare bütünüyle kesme taştan yapılmış, ahenkli oranları ve zarif ayrıntıları ile dikkat çekmektedir. Gövde hafifçe pahlı, şerefe çıkmaları ise mukarnaslıdır. 19. yüzyılda yapılan şadırvan 12 köşeli mermer bir hazneyi örten ve ağaç dikmelere dayanan altıgen piramit biçiminde ahşap çatıdan ibarettir. Caminin yanında bulunan hamam, mimarisinden anlaşıldığı kadarıyla Mimar Sinan’a ait değildir.” Cami girişinde yer alan Fatih Belediyesince hazırlanan tabelada ise yapım tarihi 1575 olarak verilmiş. Cami cümle kapısı üzerinde 2 satır, 3 sütunluk kitabesi bulunuyor. Kitabenin üzerinde ise fotoğrafta karanlık çıkmış rozet içerisinde “Maşaallah Kan” yazısı okunuyor. Sade bir cami. Tavan düz ahşap lambrili. Cami halı seçimi renk yönünden kasvetli bir hava oluşturmuş, yani uymamış. Avlusu geniş, haziresinde çok sayıda kabir bulunuyor. Caminin diğer avlu kapısından çıkış yapıyoruz. Bu kapı yüksekçe ve üzerinde ortasında tuğra olmak üzere sağında ve solunda 5 satırlık kitabe yer alıyor. Kitabenin altında 1267 tarihini okuyoruz. Bu tarih Sultan Abdulmecid’in camiyi tamir ettirdiği tarih. Ana avlu giriş kapısında solda caminin mermer kitabesi, ismi ve Sümbül Efendi Kız Kur’an Kursu levhalarını görüyoruz. Caminin yapım tarihi 993 / 1573 olarak verilmiş. Üç farklı tarih (1573 – 1575 – 1585). (Ayrıntılı bilgi için İslam Ansiklopedisinin HACI EVHAD CAMİİ maddesine bakılabilir E.T:20.9.2022).  Araştırmalarımızda caminin banisi Hacı Evhad’ın kasapbaşı olmasının da etkisi olsa gerek kedilere ciğer dağıtıldığını öğreniyoruz. Kitabenin olduğu avlu kapısı Hacı Evhaddin Caddesine açılıyor. Çıkışta sağa dönerek avlu duvarı solumuza alarak cadde boyunca yürüyoruz. Cami avlu duvarının köşesine yakın duvarda “Sahibul Hayrat vel Hasenat El Hacı Evhaddüddin rahmetillah 993” yazılı 2 satırlık kitabe yer alıyor