BEZM-İ ÂLEM VÂLİDE SULTAN CAMİİ

BEZM-İ ÂLEM VÂLİDE SULTAN CAMİİ

İnşa Tarihi: H. 1261 / M. 1845

Banisi: Valide Sultan

Adres: Topkapı Mahallesi Gureba Hastanesi Caddesi No: 38 Fatih / İstanbul

HARİTADA GÖSTER (google.earth) HARİTADA GÖSTER (harita.istanbul)

Yeniden Tamir / İnşa Tarihi:

Kitabesi (Osmanlıca Türkçesi):

Bezm-i Âlem Valide Sultan Cami Avlu kapısı kitabe ilk 2 satır 2 satır-5 sütun son satır 1 satır-4 sütun 1 Hazret-i Abdülmecîd Hândır imâmü’l-müslimîn Kılmış Onu Hak selâtin-i cihâna muktedâ 2 Câmi‘ü’l-hayrâttır ol padişâhın mâderi Ehl-i hâcete budur secdegâh subh u mesâ 3 Şem‘-i mihrâb-ı me‘âli mahfil-ârâ-yı kerem Nûr-ı kandîl-i menâr-ı ma‘bed-i sıdk u vefâ 4 Vâlide Sultân-ı zî-şânın tabîb-i himmeti Yaptı câmi‘ kıldı marzâya bu yüzden de devâ 5 Secde-i şükr eylesinler ol Hakîm-i Mutlaka Kim bu hastahânede buldukça bîmârân şifâ 6 Bulsun ol sultân ile şâh-ı cihân ömr-i ebed Tâ menâr üzre müezzinler dedikçe “es-salâ” 7 Eylesün Zîver cemâat tâm târîhim pesend “Mâder-i şâh-ı zamân bu ma‘bedi etti binâ” H. 1261 / M. 1845

Müslamanların efendisi olan Abdülmecit Han Hazretleri’ni Allah, cihan sultanlarının önderi yapmış. O padişahın, yücelik mihrabının mumu, cömertlik mahfilinin süsü, doğruluk ve vefa mabedinin minaresinin kandilinin ışığı olan annesi tüm güzel işleri kendisinde toplayandır. Allah’a yalvaran müminler için burası her vakit bir secdegâhtır. Şanlı Valide Sultan’ın himmetinin tabibi, cami yaptırarak bu yönüyle de hastalıklara deva kıldı. Hastalar bu hastanede şifa buldukça mutlak hikmet sahibi Allah’a şükür secdesinde bulunsunlar. Minarelerde müezzinler “es-salâ” okudukça o sultan ile cihan padişahı sonsuz ömür bulsunlar. Ey Ziver, “zamanın padişahının annesi bu binayı yaptırdı” diye söylediğim tam tarihimi cemaat beğensin. Kaynak: Fatih Belediyesi Kitabelerin Kitabı Fatih (E.T:6.6.2023)

Hastanenin içerisinde yer alan, -doğal olarak sağ tarafımızda- kiremit renkli minareli camiyi görüyoruz. Bu cami, hastaneye ismini veren Bezm-i Alem Valide Sultan Camii. Cami kapısı kapalı olduğu için dışarıdan fotoğraf çekiyorum. Dönüşte yine bu yoldan geçmeyi planlıyoruz iç kısmını da görebilmek amacıyla. Dış avlu kapısında yer alan tabelada 1843 tarihi okunuyor. Ayrıca caminin tarihçesi hakkında asılı olan tabelada şunlar yazılı: “Osmanlı Padişahı II. Mahmut’un ikinci eşi ve Padişah Abdülmecid’in annesidir. “Bezm-i Alem” Dünya Meclisi anlamına gelmektedir. Bezm-i Alem Valide Sultan’ın hayırseverliği yaptırdığı mimari eserlerle de görülmektedir. Bunlardan bazıları: Yıldız Sarayındaki Dilkuşa Kasrı (1842). Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi (1843) Günümüzde Cağaloğlu Anadolu Lisesi binası olarak kullanılan Mekteb-i Maarif ve Valide Mektebi (1850). Haliç üzerinde yapılan ilk ahşap Galata Köprüsü yaptırdığı eserlerden bazılarıdır. Bezm-i Alem Valide Sultan Camii, Vakıf Gureba Hastanesinin içerisinde Valide Sultan tarafından yaptırılmış olup, kapı kitabesinde görüldüğü gibi 1845 yılında yaptırılmıştır. Camii kâgir olup, ahşap çatılıdır. Tahta merdivenle çıkılan kadınlar mahfili 3 odadan ibarettir. Caminin ahşap oyma ve sütunlarla süslü mihrabı ve ahşap bir minberi bulunmaktadır. Girişi içeriden olan tek şerefeli minaresi caminin sağındadır. 1853 de vefat eden Valide Sultan, Divan yolundaki II. Mahmut türbesine defnedilmiştir.” yazmaktadır.

Cami avlusuna giriş kapısının üzerinde 3 satırlık bir kitabe yer alıyor: İlk iki satırda 5 sütun, son satırda ise 4 sütun bulunuyor. Kitabede ne yazdığını araştırmak üzere devam ediyoruz.  Dönüşümüzde cami açıktı. Cami dönemin mimari ekolünü -barok- yansıtıyor; özellikle mihrapta bu izler belirgin. Tavan ahşap, minber rengi ve diğer renk uyumu oldukça başarılı. Alt pencereler, dikey köşeli dikdörtgen formda, üst pencereler dairesel olarak tasarlanmış.