ARPA EMİNİ MESCİDİ

Bican Bağcıoğlu Yokuşu Sokağında Topkapı Sur içinde doğru ağır ağır çıkarken solda boş bir arazide Fatih Belediyesinin kaybolan kültürel mirasımıza sahip çıkma adına, eskiden bu arsada bulunan zamanla yıkılıp kaybolan “Arpa Emini Mescidi” Restorasyon Projesine ait afişleri görüyoruz. Mescid, Şerbethane sokağının başında köşede. Fatih Belediyesine bu anlamlı katkılarından dolayı teşekkür ederek, Şerbethane Sokağından içeri girerek yolumuza devam ediyoruz.

Bugün 25 Mart 2025 Salı. Ramazan ayının 25.günü. Topkapı Mahallesi Bican Bağcıoğlu Yokuşu Sokaktan yukarı çıkıyoruz. 50-100 metre sonra yeniden ihya edilmiş, Arpa Emini Mescidini görüyoruz. Panolarda ve web sitesi, sosyal medyada restore edildiğini okumuş ve fotoğraflarını görmüştüm. Birebir görmek bugüne nasip oldu. Daha önce geldiğimde boş bir arazi, kalıntıların olduğu bu arazi iken, bugün kayıp camiyi yeniden ihya ederek ayağa kaldırılmış. Fatih Belediyesine teşekkür ediyoruz. Gerçekten büyük bir iş başarıldı. Bunun gibi onlarca kayıp cami ve çeşme Fatih Belediyemizce yeniden ihya edildi. Cami, iki sıra tuğla ve iki sıra taş ile inşa edilmiş. Kare planlı mescid Arpa Emini Mustafa Efendi tarafından 16. yüzyılın ilk yarısında yapıldığı tahmin ediliyor. Baninin kabri Kalendarhane Caminin yanında bulunan Kalenderhane Medresesinin bahçesinde bulunmaktadır. Avlusunda tarihi bir kalıntı numune olarak bırakılmış. Büyük ihtimal Arpa Emini Mektebine ait. Mescidin minaresi kısa ahşap giydirmeli, yapıyla uyumlu. Mescidin bahçesinde hazire bulunmuyor. Mescidin son cemaat yeri yanlardan açık, üstü çatılı. Mescidin içi oldukça sade. Halı ile duvarlar tam bir uyum içerisinde. Duvarlarda sıva veya boya yok. Yani tuğla ve taş. Tavan ahşap. Caminin restore edildikten sonra yapılan haberde yukarıdaki bilgilerden farklı olarak şunları okuyoruz: “19. yüzyıl sonunda yaşanan deprem ve yangınlarda tahrip olan mescit, uzun süre bakımsız kaldı; tamir ve ihyasına yönelik bir çalışma yapılmadı. 16. yüzyıldan itibaren kaynaklarda unvan olarak zikredilmeye başlanan ve Osmanlı teşkilat yapısında bulunan dört eminlikten biri olan Arpa Emini’nin görevi, saray ahırlarında binek olarak kullanılan hayvanların ot ve arpasını temin etmek ve savaş zamanlarında seferdeki atların yiyecek ihtiyacını karşılamaktı. 2008 yılında mahalleler birleştirilene kadar bulunduğu mahalleye adını veren Arpa Emini Mescidi, Emin-i Cev ve Arpacı Mescidi olarak da anılıyor. Arşiv belgelerinden Emin-i Cev Mehmed Efendi Mescid-i Şerif Vakfı’na ait olduğu anlaşılıyor. Mescidin ihya edilebilmesi için Belediyemiz tarafından rölöve, restitüsyon ve rekonstrüksiyon projeleri hazırlatıldı ve 2021 yılında Koruma Kurulu tarafından onaylandı. Projelerinin onaylanmasından sonra restorasyon çalışmaları sürecine başlandı. Restorasyon çalışmaları kapsamında İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü denetiminde gerçekleşen kazı çalışmalarında mescidin beden duvarlarına ait tüm sınırlar ortaya çıkarıldı. Duvar kalıntısı incelendiğinde çift sıra tuğla hatıllı moloz taş duvar olduğu görülüyordu. Ayrıca pencere ebatları, duvar kalınlıkları, temel boyutları ve zemin kotu ile ilgili veriler elde edildi. Mescit özgün malzeme ve yapım teknikleri kullanılarak ihya edildi.” (Kaynak: T.C. Fatih Belediyesi, Kültürel Mirasımız Arpa Emini Mescidi’ni İhya Ettik (E.T.: 4 Nisan 2025)